Sıtma Nedir? Nasıl Geçer?

Sıtma nedir, nasıl geçer? Vücuttaki bir parazitten dolayı görülebilen ateşli bir hastalıktır. İnsanlar arasında birbirine geçebilen ve fakat daha çok sivrisineklerin ısırıklarıyla doğrudan insanların sağlığını etkileyen bir hastalık olarak biliniyor.

Türkiye’de genellikle fazla görülmeyen bu hastalık, daha çok tropikal iklimlerin hastalığıdır. Zira bahsedilen plasmodium adlı parazit, ılıman iklimlerde değil, daha çok subtropikal ve tropikal iklimlerde yaşar. Peki bu hastalık nasıl tedavi edilir?

Sıtma Geçer mi?

Sıtma nedir, nasıl geçer? Sıtma hastalığı daha çok dişi sivrisinekler yoluyla ulaşmaktadır. Anofel sivrisineklerinin insanları ısırmasından dolayı sağlıkları direkt olarak etkilenir. Bu hastalık kendini titreme ve yüksek ateş şeklinde göstermektedir. Genellikle kronik yorgunluk görülür ve tedavi edilmediği durumlarda zatürreye sebep olabilir.

Sıtmada genellikle solunum problemleri görülebilmektedir. Ancak tedavi edilebilir ve çözümü bulunan bir hastalık olarak değerlendiriliyor. Bahsedilen parazitin biraz inatçı ve dirençli olmasından dolayı tedavinin süreci de farklılık gösterebilir.

Plasmodium paraziti, toplamda 5 farklı çeşitte görülmektedir. Her bir parazitin farklı etkileri bulunmaktadır. P.falciparum, P.vivax, P.ovale, P.malariae, P.knowlesi isimleri ile bilinen bu parazitler, sivrisineklerin ısırması yöntemiyle insanlara geçebilir veya organ nakillerinde çeşitli transfer işlemlerinde kişilerden kişilere geçebilir. Yumurtanın süreleri 1-2 hafta içerisinde doğrudan görülebiliyor.

Sıtmanın Etkileri Nelerdir?

Sıtma nedir, nasıl geçer? Sıtmanın en yüksek etkisi kansızlık olarak bilinmektedir. İlk etaplarda sivrisinek ısırıklarına bağlı olarak vücuda yayılan parazitlerden dolayı ateş ve titreme ile yorgunluk olarak görülebilir. Dalakta büyüme olabildiği gibi karaciğerin işlevleri de direkt olarak değişir ve yine parazitlerden dolayı karaciğerde büyüme görülebiliyor.

Tende doğrudan sarı tonlar ve sarılık görülebildiği gibi vücuttaki kan miktarını etkilediği için kansızlık oluşturuyor. Nefes almada güçlük, öksürükler, hırıltı ve göğüs kafesinde darlık gibi çeşitli etkileri ve son olarak da zatürre etkisi görülebiliyor.

Ancak tek başına sivrisineklerden geçmediği farklı yöntemlerle de sıtma görülebildiği biliniyor. Bunların arasında organ transplantasyonu ile kan translarından bahsedebiliriz. Aynı zamanda tedavi amaçlı iğnelerin farklı hastalar arasında ortak kullanılmasından dolayı sıtma görülebilmektedir.

Sıtma Nasıl Bulaşır?

Sıtma nedir, nasıl geçer? Peki sıtma insandan insana geçiyor mu? Mikroskobik seviyelerdeki bir parazitin neden olduğu bu hastalık, doğrudan sivrisineklerin taşımasıyla bulaşabiliyor. İnsanlar arasındaki etkileşimi ise kan veya organ transferleri gibi çeşitli faktörlerle bulaşabilir.

Sivrisinek ısırırken, aynı zamanda sıtmalı bir hastanın vücudundan enfekte olur ve daha sonra ısırdığı başka bir kişiye hastalığı bulaştırmaktadır. Yumurtlama dönemi 1 hafta olup, genellikle karaciğerde bir sene kadar durabiliyor. Sivrisineğin ısırığından sonra iç organ bölgelerinde yaklaşık 12 ay kadar kalabiliyor ve daha sonra sıtmanın etkileri kişide görülebiliyor.

Sıtma ile bulaşan parazitler doğrudan kandaki kırmızı hücrelerle ilgilidir. Enfekte olmuş kandan dolayı kişiler arasında bulaşabiliyor. Aynı zamanda hamilelerde de sıtma var ise doğacak bebeğe de doğrudan enfekte olmuş oluyor. Organ nakilleri, kan nakilleri ve hijyenik koşullar, dikkat edilmesi gereken en önemli uygulamalardır. Ancak bu esnada yeterince test ve tahlillerin yapılmamış olmasına bağlı olarak sıtma, nakillerde bu kişiler arasında da doğrudan görülebiliyor.

Sıtmanın Temel Nedenleri Nelerdir?

Sıtma nedir, nasıl geçer? Afrika ülkelerine ziyaretler yapıldığında, tropikal seyahatlerde sıtma oluştuğu görülmektedir. Direkt karaciğere yerleşen bu parazitler zaman içerisinde ortaya çıkıp kişileri direkt zatürreye kadar götürebiliyor. Tropikal ülkelerin ziyaret edilmesi, sıtmanın risk faktörleri arasında yer almaktadır.

Üstelik yaş grupları fark etmeksizin küçük çocuklarda, bebeklerde, yetişkinler veya ileri yaştaki bireylerde sıtma görülebilmektedir. Özellikle sıtma riski olmayan ülkelerde ve şehirlerde yaşayan insanlar daha iyi yüksek risk taşımaktadır. Gebelik döneminde anne karnındaki bebeklerinde sıtma riski daha yüksektir.

Sıtma tedavi edilmediği zaman genelde ölüme neden olabiliyor. Bazı durumlar da bu etkiyi doğrudan tetiklemektedir. Yani kısacası sıtmanın neden olduğu bazı etkiler vardır;

• Serebral sıtma
• Solunum sorunları
• Anemi ve organ yetmezliği
• Kan şekeri sorunları

Gibi pek çok etkiden bahsedebiliriz. Örneğin serebral sıtma görülen kişilerde nöbet ya da koma görülebilmektedir. Bu doğrudan beyne giden kan damarlarının tıkanmasından dolayı oluşan bir durumdur. Zira buradaki kan hücrelerinin tamamı sıtma parazitleri ile doludur.

Akciğerlerde sıvı yapılanmasından dolayı direkt olarak solunum problemleri görülebilir. Karaciğer fonksiyonlarının bozulması, dalağın aşırı derecede büyüyerek yırtılması ve buna bağlı olarak da organ yetmezlikleri ve ölüm görülebilir. Sıtmanın içerdiği parazit direkt olarak kansızlık etkisi yaratmaktadır.

Bu kırmızı kan hücrelerine zarar vermesiyle görülebilir bir durumdur. Aynı zamanda kan değerlerini değiştirdiği, insülin hassasiyetini değiştirdiği için de kan şekeri düşüklükleri görülmektedir.

Sıtma Belirtileri Nelerdir?

Sıtma nedir, nasıl geçer? Ateşli akut bir hastalık olarak tanımlanan sıtma genellikle 7 günlük kuluçka süresiyle birlikte görülmektedir. Ancak karaciğerdeki organ yetmezliğine dahi varabilen süreci 1 yıl olarak görülmektedir.

En belirgin özelliği ateş ve titreme olarak bilinmektedir. Yan etkileri arasında yorgunluk, aşırı halsizlik, kaslarda ağrılar ve ateş olmasına rağmen terleme gibi etkileri görülebilir. Baş ağrısı, mide bulantısına bağlı olarak kusma ve aksırık, öksürük gibi solunumda sorunlar baş gösterebilir.

Solunum yollarından kaynaklı göğüs ağrısı oluşabileceği gibi karın bölgesi ağrıları da olabilir. Plazmodium parazitlerinin insan bedeninde 1 sene kadar yaşadığı ancak hastalıkların genellikle sivrisinek ısırığından birkaç hafta sonra görüldüğü belirtiliyor.

Sıtma belirtileri görüldüğü zaman mutlaka doktora başvurulması gerekmektedir. Fiziksel muayenenin yanı sıra çeşitli tahliller yapılarak ancak anlaşılabilir. Doğrudan Plasmodium paraziti kanda tahlil yapılarak incelenir.

Sıtma Tedavi Ediliyor mu?

Plazmoium türü parazitin temizlenmesi için genellikle ilaç tedavileri uygulanmakta. Ancak gebelik durumu var ise bebeğe zarar vermemesi için kullanılan ilaçlar farklılık göstermektedir. Sıtma hastalığı, çok uzun yıllardır görülen bir hastalık olmasına rağmen henüz aşısının olmadığı da biliniyor.

Koruyucu ilaçların kullanılması veya hasta olan kişilerin mümkün olduğunca hızlı ilaç tedavisine alınması, ölüm risklerini ortadan kaldırabilir. Tedavinin uygulanmadığı veya geç kalındığı durumlarda genellikle bilinç kaybı sorunları, solunum sorunları ve organ yetmezlikleri ve buna bağlı olarak koma görülebiliyor.

Tropikal ülkeler veya Afrika kıtasına seyahate gidenler için bazı korunma önerileri bulunur. Özellikle sivrisinek ısırıklarına karşı korunmak için uzun kollu kıyafetlerin giyilmesi önerilmektedir. Sivrisinek koruyucuları kullanmak, özellikle vücuda doğrudan uygulanan losyon, krem veya spreylerin sıkılması, sivrisinekleri uzaklaştırmanın en temel yöntemleri arasında değerlendirilebilir.

Tatillerde de aynı şekilde güneşten korumak amacıyla çeşitli kremler kullanılsa dahi üzerine mutlaka sivrisinek karşıtı spreyler uygulanmalıdır. Sıtmanın yüksek seviyede veya daha düşük seviyelerde dahi olsa görüldüğü ülkelere seyahat ettikten sonra mutlaka sıtma belirtileri görülürse doktora başvurulmalı ve kan tahlilleri yapılmalıdır.

Her ne kadar sivrisinek koruyucular kullanılsa da sivrisinek ısırması olmamış olsa dahi mutlaka bunların analiz edilmesi gerekebilir. Sıtma hastalığı ve plazmodium paraziti genellikle Türkiye’de yaygın olarak görülmez. Ancak yurt dışı seyahatlerinde özen gösterilmesi gerekmektedir. Sağlık Bakanlığı yurt dışı seyahatler için bazı ülkelerde uygulanabilecek önlemlerle alakalı, tüm vize başvuruları için çeşitli önerilerde bulunmaktadır.

Belirtileri görüldüğünde ve özellikle sarılık, yüksek ateş görüldüğünde mutlaka doktora başvurulması gerekmektedir.

İlginizi Çekebilir;